كاریگه‌رییا شێوازێ گه‌نگه‌شه‌ییێ(پروین اعتصامى) لسه‌ر شعرێن  (مه‌لاخه‌لیل مشه‌ختى)

ـــ ڤه‌كۆلینه‌كا به‌راوردكارییه‌ ـــ

(PP 297 – 316)

د.كامران ابراهیم خه‌لیل    kameran Ibrahim khelil

پشكا زمانێ كوردى، فاكۆلتییا زانستێن مرۆڤایه‌تى، زانكۆیا زاخۆ، هه‌‌رێما كوردستانا- عیراق (kameran.khelil@uoz.edu.krd)

بڵاوكردنه‌وه‌ : 29/10/2020

DOI: https://doi.org/10.31972/jickpll19.18

پۆخته:

په‌روین اعتصامى ئێكه‌ ژ شاعرێن ئافره‌ت، كو رۆله‌كێ سه‌ره‌كى د نویكرنا شعرا  فارسییا ده‌ستپێكا سه‌دێ بیستێدا هه‌بوویه‌. هه‌ر چه‌نده‌ كو ژیێ ڤێ شاعرێ گه‌له‌ك كورتبوویه‌ لێ شیایه‌ كۆمه‌كا ته‌كنیك و شێوازێن نوى پێشكێشى شعرا فارسى بكه‌ت و به‌رهه‌مێن خۆ ببه‌ته‌ رێزا به‌رهه‌مێن نه‌مرێن شعرا فارسى. دیاره‌ كو ئێك ژ خالێن بهێزێن شعرا (په‌روین اعتصامى) پشتبه‌ستنا وێیه‌ ب بكارهینانا شێوازێ گه‌نگه‌شه‌یى (مناظره) ب تایبه‌ت د ئه‌وان شعر و چیرۆكه‌شعراندا كو لسه‌ر قالبێ (مه‌سنه‌وی) یان (قطعه)یێ هاتینه‌ ڤه‌هاندن. هه‌ر چه‌نده‌ كو ئه‌ڤ شێوازه‌ به‌رى (په‌روین)ێ د شعرا كلاسیكییا فارسیدا هاتییه‌ بكارهینان، لێ(اعتصامى) شیایه‌ د شعرێن خۆدا ڤى شێوازى بگه‌هینیته‌ كوپیتكێ. (مه‌لاخه‌لیل مشه‌ختى) ژى وه‌كو شاعره‌كێ نویێ كورد، ده‌مێ پشتى نه‌كسا سالا 1975ز ئاواره‌ى وه‌لاتێ ئیرانێ دبیت، ئاشنای ئه‌ده‌بیاتا فارسى دبیت و دكه‌ڤیته‌ ژێر كاریگه‌رییا هنده‌ك شاعرێن فارس، دیاره‌ ئێك ژ ڤان شاعران (پروین اعتصامى)ه‌. (مشه‌ختى) ب ئاوایێن جوداجودا مفا ژ شعر و چیرۆكه‌شعرێن (اعتصامى) وه‌رگرتییه‌، هه‌ر ژ وه‌رگیرانا چیرۆكێن كو شێوازێ گه‌نگه‌شه‌یى تێدا زاله‌، هه‌تا ڤه‌هاندنا هنده‌ك شعران لسه‌ر بناغه‌یێ شێوازێ گه‌نگه‌شه‌یى. ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه‌ سه‌ره‌تا ب كورتى باسێ پێشینه‌یا بكارهینانا شێوازێ گه‌نگه‌شه‌یى د شعرا كلاسیكییا رۆژهه‌لاتا ئیسلامى و ب تایبه‌ت شعرا فارسى دكه‌ت، پاشى چه‌وانییا گرنگیدانا (اعتصامى) ب شێوازێ گه‌نگه‌شه‌یى و وه‌رارا ڤى شێوازى د شعرێن وێدا دده‌ته‌ دیاركرن، ل داویێ ژى ب نموونه‌ڤه‌ رۆناهیێ دئێخیته‌ سه‌ر كاریگه‌رییا شێوازێ گه‌نگه‌شه‌ییێ (اعتصامى) لسه‌ر  شعرێن (مشه‌ختى)؛  هه‌ر ژ وه‌رگێرانێ بگره‌ هه‌تا هه‌رسكرنا ڤى شێوازى و بكارهینانا وێ ب ره‌نگه‌كێ تازه‌. ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه‌ لسه‌ر بناغه‌یێ ڤێ گریمانه‌یێ هاتییه‌ ئاڤاكرن كو  گه‌له‌ك ژ شعرێن (مشه‌ختى) به‌رهه‌مێ  پێكاریگه‌ربوونا وى ب شێوازێ گه‌نگه‌شه‌ییێ (اعتصامى)ینه‌ لێ هه‌مى لسه‌ر بناغه‌یێ لاساییكرن و كۆپیكرنه‌كا ده‌قاوده‌ق به‌رجسته‌ نه‌بووینه‌.

په‌یڤێن سه‌ره‌كى: شێوازێ گه‌نگه‌شه‌یى، كاریگه‌رى، اعتصامى، مشه‌ختى

تەواوی توێژینەوەکە بخوێنەوە

سەرچاوەوەکان

زمانێ كوردى:

1-               مشه‌ختى، مه‌لاخه‌لیل (دیوان). به‌رگێ ئێكێ، به‌رهه‌ڤكرن: نه‌وزاد مشه‌ختى و كامه‌ران ابراهیم مشه‌ختى، سپیرێز، دهۆك، 2012.

2-               مشه‌ختى، مه‌لاخه‌لیل (دیوان)، به‌رگێ دوویێ، ده‌ستنووس.

3-               مشه‌ختى، محمد مه‌لاخه‌لیل. كووزرا په‌ندان ل شار و گوندان، ده‌ستنووس.

ب‌-             ب زمانێ فارسى:

• كتێب:

1-               هلال، محمد غنیمى. ادبیات تطبیقى، ترجمه‌: سید مرتضى آیت الله زاده شیرازى، انتشارت امیركبیر، تهران،1390.

2-               تفضلى، احمد. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به‌ كوشش ژاله‌ آموزگار، انتشارت سخن،1394،  تهران.

3-               سمیعى، احمد. نگارش و ویرایش، چاپ چهارم، انتشارات سمت، 1387، تهران.

4-               شمیسا، سیروس. انواع ادبى، انتشارات فردوسى، تهران،1386.

5-               داد، سیما. فرهنگ اصطلاحات ادبى، انتشارات مروارید، تهران، 1383.

6-               میرصادقى، میمنت. واژه‌نامه‌ هنر شاعرى، انتشارت مهناز،تهران،1379.

‌-                 دیوان:

7-               اعتصامى،پروین(دیوان). كوشش و توضیح: توفیق هـ.سوبحانى، چاپ پنجم، انتشارات احمدى، تهران، 1396.

‌-                 گۆڤار:

8-               خدایار، ابراهیم و الهامیان، مریم. قابلیتهاى نمایشى مناظره هاى منثور با رویكرد گفتگو محور، فصلنامه نقد ادبى، سال چهارم، شماره‌ 16، ص36

9-               ذاكرى، احمد و صمامى، مریم. بارقه‌ هاى از سبك مناظره‌ در ادبیات فارسى ایران (نظم)، فصلنامه‌ تخصصى نظم و نثر فارسى (بهار ادب)،  سال چهارم، شماره‌ دوم،  تابستان 1390، شماره‌ 12.

10-             اذكیایى، پرویز. منشأ مناظره‌ هاى ادبى(ایران باستان و میانرودان) نشریه‌ علمى فرهنگى گوهرگویا، انجمن ترویج زبان و ادب فارسى، دوره‌ 1، سال1، 1386.

11-             مقیاسى، حسن و فراهانى، سمیرا. بررسى تطبیقى درون مایه‌ مناظرات در اشعار احمد شوقى و پروین اعتصامى، دومین همایش ادبیات تطبیقى دانشگاه رازى، شهریور 1393.

12-             طلوعى آذر، عبدالله و امجدى، محى الدین.نشریه پژوهش هاى تطبیقى زبان و ادبیات ملل، سال 5، شماره 15، بهار 1398.

13-             بشردوست، مجتبى. در جستجوى نشابور، انتشارات ثالث، تهران، 1379.

14-             نوسر، مریم محمود. بررسى شگردهاى انتقادى در شعر پروین اعتصامى، نشریه‌ ادبیات پارسى معاصر، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، سال ششم، شماره‌ 1، بهار 1395.

15-             مشرف، مریم. مفهوم تجدد و نئوكلاسیك در دیوان پروین اعتصامى، پژوهشنامه‌ ادبیات تعلیمى، سال سوم، شماره‌ 11.

16-             محمدى بدر، نرگس و مهدى زاده‌، هاشم. تأملى در تحول مناظره از درخت آسوریك تا اشعار نیمایى، مجله فنون ادبى، سال هشتم، شماره‌ 2، پیایى 15،تابستان 1395.

17-             پورجوادى، نصرالله. مناظره شطرنج و نرد ( تصنیف حسام صراف خوارزمى)، مجله نامه‌ فرهنگستان، شماره‌ 6/4.

زمانێ عه‌ره‌بى:

1-               الهاشمى، احمد ،جواهر الادب، ط1،دار النشر استقلال، القم، 1366.

2-               حمزه‌، حسین عبد حسین.المناظرات فی ادب الجاحظ ـــ دراسه‌ فی المضمون ــ كتاب البخلا‌ء انموذجا،مجله‌ حولیه‌ المنتدى، عدد 5، 2010.

3-               وهبه‌، مجدی و المهندس، كامل ، معجم المصطلحات الادبیه‌ فی الللغة‌ و الفن، مكتبه‌ لبنان، بیروت، 1979.